Вокладка

Анатацыя

Перад вамі, шаноўныя спадары і спадарыні (ды будзе мне дазволена ўжыць гэты старасвецкі і адначасова новы выраз), незвычайная, унікальная кніга. Яна магла б выйсьці пад больш дакладнай назвай – не “Літоўская гаспадыня”, а “Беларуская гаспадыня”, бо ў ёй акумуляваны гаспадарча-кулінарны вопыт не продкаў сённяшніх летувісаў (у XIX стагоддзі іх называлі пераважна жмудзінамі), а жыхароў Міншчыны, якую ў адпаведнасці з гістарычнай прыналежнасцю да Вялікага княства Літоўскага ў тым жа XIX стагоддзі залічылі да Літвы (прыгадаем, што і Мінск тады зваўся Літоўскім, і Брэст - Літоўскім). Кніжка гэтая магла б з’явіцца не ананімна, як выходзіла раней і выходзіць цяпер, а з указаннем прозвішча аўтара, дакладней – аўтаркі. Ды такая ўжо была воля аўтаркі, каб ўсе шэсць выданняў “Літоўскай гаспадыні” – і прыжыццёвае (1848), і пасмяротныя (1851, 1856, 1858, 1862, 1873) – убачылі свет ананімна. Таму воля тая захоўваецца і зараз, у першым беларускім перакладзе. Таму згодна зканонамі тэксталогіі, кніжка выходзіць пад першапачатковай, няхай і ўмоўнай назвай.

Gospodyni litewska czyli Nauka utrzymywania porządnie domu tudzież hodowania i utrzymywania bydła // Autor: Ciundziewicka Anna (1803-1850) // Дозволено Цензурою 6-го Сентября 1873 года. Вильна. Въ типографiи п.ф. Осипа Завадзкаго (Замковый переулокъ, N.149)

“Літоўская гаспадыня”, Мн., “Полымя”, 1993 // Пераклад з польскай мовы П.Казлоўскага, В. Нядзвецкай (Пераклад падрыхтаваны па выданні 1858 г.)  

Змест

  • Ад выдавецтва
  • Прадмова
  • Адзінкі вымярэння ў кнізе “Літоўская гаспадыня”
  • АБ ЗАХОЎВАННІ ВЯНДЛІНЫ І САЛЕННІ РОЗНЫХ ВІДАЎ МЯСА І РЫБЫ
  • МЯСНЫ СТОЛ
    • Салёная ялавічына
    • Салёная і вэнджаная бараніна
    • Вэнджаная бараніна па-татарску, ужывальная нават да стала
    • Ялавічная вяндліна
    • Вэнджаныя парсючкі
    • Агульная інфармацыя аб вяндліне
    • Аб захоўванні вяндліны
    • Як вярнуць свежасць і сакавітасць перасохлай вяндліне
    • Шынкі
    • Кумпякі
    • Паляндвіцы і языкі
    • Языкі, вэнджаныя інакш
    • Парсючыныя рабрынкі
    • Грудзінка
    • Галавізна
    • Галёнкі
    • Каўбаса літоўская
    • Каўбаса літоўская іншая
    • Каўбаса італьянская
    • Каўбаса італьянская іншая
    • Салямі італьянская
    • Каўбаса для працяглага захоўвання
    • Каўбаса гаспадарская
    • Каўбаса венская
    • Каўбаса для хуткага ўжывання
    • Каўбаса для вэнджання
    • Каўбаса, якую спажываюць адразу
    • Сальцісон ці крававая каўбаса
    • Кішкі чорныя
    • Кішкі чорныя, прыгатаваныя інакш
    • Кішкі белыя грэцкія
    • Кішкі рысавыя
    • Кішкі з гусіных пячонак
    • Саланіна
    • Сала
    • Тук, ці свіны тлушч
    • Палаткі вэнджаныя і салёныя
    • Вэнджаныя скручаныя палаткі
    • Захоўванне мяса ўлетку
    • Як асвяжыць сапсаванае мяса
    • Як зрабіць свежымі пратухшыя рабчыкі
    • Як захоўваць у лядоўні дзічыну, птушку і рыбу
    • Як замарожваць птушку
    • Як захоўваць дзічыну надоўга
    • Як перасылаць птушку далёка
    • Качак да сярэдзіны зімы неабходна захоўваць для ўжывання свежымі
    • Саленне дзікіх качак
    • Прыгатаванне рабчыкаў для доўгага захоўвання
    • Бакасы, марынаваныя на зіму
    • Галовы парсюкоў ці вепрукоў, фаршыраваныя для асвячэння, упрыгожваюць стол
    • Рулет з парасяціны
    • Свіны рулет
    • Сухі мясны булён
    • Посны булён
    • Булён з памідораў
  • РЫБНЫ СТОЛ
    • Марынад з рыбы
    • Рыбны рулет
    • Марынад са смажанай рыбы
    • Марынаваныя міногі
    • Саленне ўсялякай рыбы для доўгага захоўвання
    • Як перасылаць жывую рыбу ўлетку на далёкія адлегласці
    • Як жывую рыбу перапраўляць зімой
    • Хатні ласось з вэнджанага сома
    • Вугар вэнджаны
    • Вялены шчупак
    • Вяленая плотка
    • Падпечаная белая рыба
    • Вэнджаная рыба
    • Хатняя траска са шчупакоў
    • Траска, хутка прыгатаваная са шчупака ці судака
    • Мачэнне траскі
    • Прыгатаванне траскі і хуткае яе вымочванне на працягу адной ночы
    • Хатняя ікра з ікры шчупака
    • Захоўванне селядцоў
    • Як прыгатаваць просты селядзец, каб ён быў гэткі жа далікатны, як і галандскі
    • Селядцы, марынаваныя на лета
    • Вэнджаныя селядцы
    • Як асвяжыць селядзец
    • Расол селядцовы замест анчоусаў для соусаў
    • Ракавае масла
  • АБ ПРЫГАТАВАННІ, СУШЦЫ, САЛЕННІ, МАРЫНАВАННІ ЎСЯЛЯКАЙ ГАРОДНІНЫ І САДАВІНЫ
    • Кансерваванне на зіму свежай каляровай капусты
    • Як захаваць на зіму свежую капусту у качанах
    • Як захоўваць у сотах свежы мёд цэлы год
    • Як захаваць зімой зялёны гарох
    • Як захаваць агрэст для страў на зіму
    • Як захоўваць цыбулю
    • Як захоўваць зімой свежыя слівы-венгеркі
    • Захоўванне груш да позняй зімы
    • Захоўванне садавіныПеравозка садавіны на далёкія адлегласці
    • Як даўжэй захаваць кавуны і дыні
    • Як зберагчы свежыя лімоны
    • Лімоны, перасыпаныя цукрам
    • Захоўванне арэхаў
    • Свежая гародніна зімой
    • Ліставая капуста свежая на зіму
    • Свежы салат на зіму з эндзівія
    • Як заўсёды мець свежую буйміну
    • Як вырошчаваць зялёную цыбулю зімой
    • Як захаваць у глебе агародныя расліны
    • Ямы для захоўвання ўсялякай гародніны
    • Капцы бульбы
    • Равы для захоўвання буракоў, морквы і рэпы
    • Равы для захоўвання капусты
    • Пастарнак як вясення зеляніна
    • Тапінамбур
    • Як вясной мець моркву
    • Парэй і пятрушка свежыя вясной і летам
    • Пятрушка зялёная на ўсю зіму
    • Захоўванне яек
    • Захоўванне памідораў у натуральным выглядзе
    • Мармелад з памідораў для супоў і расолаў
    • Як захоўваць смажаныя рыжыкі
    • Масла рыжыкавае
    • Суніцы для марожанага, пенак і крэмаў на зіму
    • Агрэст для пенак на зіму
    • Засольванне агуркоў у бочках
    • Вельмі зялёныя агуркі
    • Заквашванне буракоў на зіму ў кадзях
    • Як квасіць шаткаваную капусту
    • Захоўванне шаткаванай капусты на лета
    • Капуста сечаная белая і шэрая
    • Як хутка заквасіць капусту
    • Як саліць шчаўе
    • Саленне кропу
    • Пятрушка для баршчу
    • Бурачная націна на зіму
    • Саленне эстрагону
    • Саленне рыжыкаў
    • Саленне баравікоў
    • Саленне шампіньёнаў
    • Грыбы грузды
    • Саленне фасолі
    • Як саліць каляровую капусту
    • Як саліць на зіму спаржу
    • Гарох у струках
    • Салёны барбарыс – гарнір для страў
    • Салёныя лімоны
    • Яблыкі і грушы, марынаваныя русскім спосабам
    • Брусніцы да смажаніны
    • Розныя ягады на салат
    • Мясцовыя слівы
    • Хатнія каперсы
    • Рыжыкі, марынаваня ў воцаце
    • Баравікі, марынаваныя ў воцаце
    • Пікулі
    • Марынаваныя дыні
    • Марынаваная фасоля
    • Гарбузы для пікуляў
    • Карнішоны
    • Марынаваны гарох к струках
    • Чырвоная капустаю, марынаваная ў воцаце
    • Агуркі да смажаніны позняй восенню
    • Перасцярога да захоўвання розных марынадаў
    • Як прасушыць склепы і іншыя памяшканні, дзе захоўваецца гародніна і ўсялякія прыправы і марынады
    • Як запраўляць і захоўваць воцат
    • Воцат з адгону
    • Эстрагонавы воцат
    • Малінавы ці сунічны воцат
    • Водарны воцат да страў
    • Воцат з пшаніцы, які настойваецца чатыры тыдні
    • Як паправіць воцат
    • Алей
    • Як сушыць маяран
    • Сушаныя рыжыкі ў парашку
    • Парашок з баравікоў
    • Парашок з шампіньёнаў
    • Сушаныя баравікі на зіму
    • Сушаныя яблыкі, якія можна ўжываць зімой для запраўкі пенак, крэмаў і нават марожанаг
    • Сушаныя грушы
    • Сушаныя маліны і суніцы
    • Сушаны агрэст
    • Сушаная шыпшына
    • Сушаныя чорныя парэчкі і барбарыс
    • Сушаныя вішні
    • Сушаныя чарніцы
    • Сушаныя слівы
    • Сушанае шчаўе
    • Сушаны шпінат
    • Сушаны эстрагон
    • Сушаны кроп
    • Гарох, сушаны ў струках
    • Фасоля, сушаная ў струках
    • Сушаны хрэн
  • АБ ТЫМ, ЯК ГНАЦЬ СПІРТ, ЗАПРАЎЛЯЦЬ ГАРЭЛКІ І ЛІКЁРЫ, А ТАКСАМА АБ ПРЫГАТАВАННІ РОЗНЫХ ВІН
    • Аб гарэлках
      • Як гнаць спірт
      • Перагон гарэлак з вострымі прыправамі
      • Вада для запраўкі гарэлак водарнымі рэчывамі
      • Гарэлкі цёмнага колеру
      • Аб фільтраванні і запраўцы цукровых гарэлак
      • Запраўка гарэлак
      • Аб падфарбоўванні гарэлак
      • Міндалеўка
      • Крываўнікавая, ці блакітная
      • Мелісаўка
      • Кававая
      • Карычнік
      • Апельсінаўка
      • Малінаўка
      • Англічанка
      • Кардамонаўка
      • Кмінаўка
      • Аераўка
      • Гваздзіковая
      • Мятная
      • Анісаўка
      • Лімонаўка
    • Аб лікёрах
      • Агульная інфармацыя аб запраўцы лікёраў
      • Ружавы
      • Ванільны
      • Лімонны
      • Апельсінавы
      • Блакітны лікёр з крываўнікам
      • Кававы
      • Гваздзіковы
      • Малінавы сунічны
      • Вішнёвая наліўка
      • Іншая наліўка з садавіны
      • Запраўка вострая да наліўкі
      • Малінавая наліўка
      • Наліўка з парэчак
      • Наліўка для дам, ці налівачны лікёр
      • Дасканалая наліўка
      • Замарожаныя наліўкі
    • Як за некалькі гадоў прыгатаваць добра вытрыманую гарэлку
    • Рабінаўка (гарэлка вельмі карысная для тых, хто хварэе на гемарой)
    • Мардзвін
    • Хатні арак
    • Яблычнае віно, ці англійскі сідр
    • Іншы сідр
    • Віно з агрэсту шыпучае, падобнае на шампанскае
    • Віно з парэчак
    • Вішнёвае віно

Карта

Гэта кэшаваныя старонка. Апошняя сінхранізацыя з базай - 07.02.2024 07:12:46

Маеце пытанне ці заўвагу? Напішыце ў каментары. Звяртаем увагу, што каментары са спасылкамі і ад неаўтарызаваных аўтараў прэмадэруюцца.

Відэакурсы па этнаграфіі

Самы час вучыцца анлайн! Нашы відэакурсы размешчаны на адукацыйнай платформе Stepik.org і акрамя відэа утрымліваюць праверачныя тэсты для самакантролю.

Запісацца

Выкладчык: Уладзімір Лобач

Аб’ём: 70 урокаў, 14 гадзін відэа, 127 тэставых пытанняў

Курс прапануе паглыбленае азнаямленне з этнічнай гісторыяй і этнакультурнай спецыфікай Беларусі. Прадстаўлены лекцыі па раздзелах і тэмах вучэбнай праграмы "Этнаграфія Беларусі", якая выкладаецца аўтарам у Полацкім дзяржаўным універсітэце.

Запісацца

Выкладчык: Зміцер Скварчэўскі

Аб’ём: 13 урокаў, 2 гадзіны відэа, 100 тэставых пытанняў

Сярод разнастайных аспектаў беларускай міфалогіі, прадметам курсу абраны персанажны код: боствы, духі, дэманічныя істоты, героі і т.п.